Μανώλης Γλέζος (1922−2020)
Ο Μανώλης Γλέζος είναι εθνικός ήρωας της Ελλάδας, πολιτικός, συγγραφέας και παγκόσμια προσωπικότητα. Το βράδυ της 30ης Μαΐου 1941, σε ηλικία 19 ετών, μαζί με τον σύντροφό του Απόστολο Σάντα ανέβηκαν στην Ακρόπολη της Αθήνας και κατέβασαν τη ναζιστική σβάστικα. Αυτό ενέπνευσε τους Έλληνες και άλλους λαούς σε ´άλλες χώρες, να αντισταθούν στην φασιστική κατοχή. Το ναζιστικό καθεστώς καταδίκασε τους δράστες σε ερήμην θάνατο. Κατά τη διάρκεια της κατοχής του Άξονα στην Ελλάδα, εργάστηκε για τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, ενώ συμμετείχε ενεργά στην αντίσταση. Το 1948, στη μέση του ελληνικού εμφυλίου πολέμου, καταδικάστηκε σε θάνατο πολλές φορές από τις εθνικές κυβερνήσεις της Ελλάδας. Ακόμα και φυλακισμένος, ο Μανώλης Γλέζος εξελέγη μέλος της Βουλής των Ελλήνων το 1951. Το 1958 συνελήφθη ξανά και καταδικάστηκε για κατασκοπεία. Η Σοβιετική Ένωση εξέδωσε γραμματόσημο με την εικόνα του Γλέζου και αργότερα του απένειμε το Βραβείο Ειρήνης Λένιν και το 1962 απελευθερώθηκε. Συνελήφθη και πάλι μετά το πραξικόπημα των συνταγματαρχών που υποστηρίχθηκαν από τις ΗΠΑ το 1967, φυλακίστηκε και εξορίστηκε μέχρι την απελευθέρωσή του το 1971. Ο Μανώλης Γλέζος πέρασε συνολικά 11 χρόνια και 4 μήνες σε φυλάκιση και 4 χρόνια και 6 μήνες στην εξορία. Μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα, ο Μανώλης Γλέζος εξελέγη στο Ελληνικό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ήταν μεταξύ των ηγετών αριστερών κομμάτων, συνελήφθη από την αστυνομία ταραχών ενώ διαμαρτυρήθηκε στην Αθήνα το 2012. Ο Μανώλης Γλέζος γεννήθηκε στο νησί της Νάξου το 1922. Πέθανε στις 30 Μαρτίου 2020.

Το παρακάτω κείμενο είναι από τα τελευταία που αφιερώθηκαν στον συγγραφέα του Μανώλη Γλέζο. Είχε πει: «Αυτό θέλω να γνωρίζουν οι άνθρωποι. «ήταν τόσο δυνατός όσο ένα σοβιετικό τεθωρακισμένο».

Ο Πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν έστειλε αυτό το μήνυμα συλλυπητηρίων στον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη: «Αγαπητέ κύριε πρωθυπουργέ, παρακαλώ αποδεχτείτε τα βαθύτατα συλλυπητήριά μου για το θάνατο του Μανώλη Γλέζο, εξέχουσα ελληνική πολιτική και δημόσια προσωπικότητα και ήρωας της ελληνικής αντίστασης. Ο Μανώλης Γλέζος ήταν αληθινός φίλος της χώρας μας, υποστηρικτής της ενίσχυσης της αμοιβαίας επωφελούς Ρώσο-Έληνικης συνεργασίας. Έιχε μεγάλη προσωπική συμβολή στον αγώνα κατά της παραποίησης της ιστορίας, ενάντια στην αποκατάσταση των Ναζί και των δοσίλογων συνεργών τους. Η φωτεινή μνήμη για αυτόν θα παραμείνει στις καρδιές των Ρώσων.»

Ο Μανώλης Γλέζος θάφτηκε στο πρώτο νεκροταφείο στην Αθήνα την 1η Απριλίου. Η σημαία της Ακρόπολης ανέμιζε μεσίστια στη μνήμη της ηρωικής του πράξη.
«Κρατήστε το φως στην ψυχή σας, κρατήστε την ανθρωπότητα σας»
Στις 10 Ιουνίου 1944, τρεις μονάδες Wehrmacht συγκλήθηκαν στο χωριό Δίστομο στην κεντρική Ελλάδα που κατέλαβαν οι Ναζί. Είχαν λάβει αναφορές σχετικά με τη δραστηριότητα της μαύρης αγοράς από λαθρέμπορους στην περιοχή - ένα αδίκημα που τιμωρούνταν από τους Ναζί, οι οποίοι μαυραγορίτες- λαθρέμποροι είχαν αποθέματα διατροφικών αγαθών για να προμηθεύσουν τους στρατούς των Ναζί στο εξωτερικό, αφήνοντας τον τοπικό πληθυσμό αυστηρά υποσιτισμένο και κυριολεκτικά να λιμοκτονεί μέχρι θανάτου.

Αντί για λαθρέμπορους, βρήκαν μια δωδεκάδα μαχητές της αντίστασης και τους συνέλαβαν.

Ένας από αυτούς πρόλαβε έτρεξε και προειδοποίησε την αντίσταση που στρατοπέδευσε τρία ή τέσσερα χιλιόμετρα από το χωριό, περιγράφει ο Θάνος Μπόρας ο οποίος τότε ήταν 20 ετών. Η αντίσταση επιτέθηκε και τραυματίστηκαν θανάσιμα ο Γερμανός διοικητής. Μια γυναίκα του έφερε λίγο νερό. Την ευχαρίστησε και είπε: «Όλο το χωριό είναι καπότ, αλλά μην βλάψετε αυτή τη γυναίκα».

Αυτό που ακολούθησε ήταν μια από τις χειρότερες ναζιστικές φρικαλεότητες στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της τριάμισι χρονων κατοχής τους. Ο Άγγελος Καστρίτης, ο οποίος ήταν οκτώ, θυμάται τους Γερμανούς να πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι, να γκρεμίζουν πόρτες και να πυροβολούν αδιάκριτα τους εσωτερικούς χώρους των σπιτιών με πυροβόλο όπλο.

Η μητέρα του Καστρίτη είχε πει σε αυτόν και τον πατέρα του να φύγουν, ενώ έμεινε σπίτι με τα πεθερά της, πιστεύοντας ότι οι γυναίκες και οι ηλικιωμένοι δεν θα τις βλάψουν.

Αυτό που συνέβη δίπλα σε μια άλλη οικογένεια στο χωριό αφηγείται ο Αργύρης Σφουντούρης, στο βιβλίο του αργότερα. Ήταν το μόνο αγόρι, τότε 10 ετών, που επέζησε μαζί με τις δύο αδελφές του κρυμμένα πίσω από ένα ντουλάπι όπου οι Ναζί δεν τους βρήκαν. «Όταν επέστρεψα, είδα για πρώτη φορά τον παππού μου. Το πίσω μέρος του κεφαλιού του δεν υπήρχε. Η γιαγιά μου καθόταν δίπλα του νεκρή. Μέσα στο σπίτι είδα τη μητέρα μου… την είχαν σκοτώσει με το γνωστό στυλ εκτέλεσης, από πίσω".

Ο Sture Linner, ο Σουηδός διευθυντής του Ερυθρού Σταυρού στην Ελλάδα, έφτασε στο Δίστομο τρεις ημέρες αργότερα.

Περιέγραψε αυτό που είδε στην αυτοβιογραφία του, «Η Οδυσσέα μου». Για εκατοντάδες μέτρα κατά μήκος του δρόμου, ανθρώπινα σώματα κρέμονταν από κάθε δέντρο, τρυπημένα με ξιφολόγχες - μερικοί ήταν ακόμα ζωντανοί.

Στο χωριό… εκατοντάδες νεκρά άτομα όλων των ηλικιών, από ηλικιωμένους έως νεογέννητα, ήταν σκορπισμένα γύρω από τη βρωμιά και το χώμα ποτισμένο με αίμα. Πολλές γυναίκες σφαγιάστηκαν με ξιφολόγχες … «
Επτά τοις εκατό του ελληνικού πληθυσμού κατά την περίοδο του πολέμου - και πάνω από μισό εκατομμύριο άνθρωποι - πέθανε. Τα τέσσερα πέμπτα από αυτούς ήταν άμαχοι που σκοτώθηκαν σε μαζικές εκτελέσεις και τιμωρητικές σφαγές παρόμοιες με τη Δίστομο
Τέτοιες σφαγές πραγματοποιήθηκαν σε πάνω από 250 χωριά, κωμοπόλεις, συμπεριλαμβανομένης της πρωτεύουσας της Αθήνας και της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης στη βόρεια Ελλάδα, στη Θεσσαλονίκη.

Ο μοναδικός και μεγαλύτερος δολοφόνος ήταν η πείνα, που προήλθε από την κατάσχεση της ελληνικής οικονομίας από τη Γερμανία. Η Ελλάδα έχασε το 97% των εξαγωγών της. Η γεωργική παραγωγή μειώθηκε, οι υποδομές - δρόμοι, γέφυρες, σιδηρόδρομοι, λιμάνια - καταστράφηκαν συστηματικά. Ένα χρόνο μετά την κατοχή, η Γερμανία ανησυχούσε τόσο πολύ για την κατάρρευση της χώρας που άφησε τη Βρετανία και τον Ερυθρό Σταυρό να διανείμουν τρόφιμα και βοήθεια. Ήταν η πρώτη χώρα στην Ευρώπη όπου συνέβη αυτό κατά τη διάρκεια της κατοχής.

Εάν ο γερμανικός λαός είναι ζωντανός σήμερα, αυτό οφείλεται στο θάνατο του ελληνικού λαού. Έστειλαν τις καλλιέργειες μας, το ελαιόλαδο μας, την παραγωγή κρέατος σε μια ναζιστική Γερμανία. «Ο αγώνας της αντίστασης του ελληνικού λαού ήταν καθοριστικός για την ήττα του ναζισμού», έλεγε σε κάθε διάλεξη ο Μανώλης Γλέζος, που έδινε στα παιδιά σε σχολεία και πανεπιστήμια. Καθυστέρησε την εισβολή των Ναζί στη Σοβιετική Ένωση.
Ποτέ δεν τα παρατήσαμε, η ελεύθερη συνείδηση των ανθρώπων μας αντιστάθηκε σε κάθε πόλη. Τα βουνά μας ήταν το σπίτι του απελευθερωτικού στρατού μας
Οι νεαροί έφηβοι ήταν η ραχοκοκαλιά, όπως και οι βετεράνοι του αλβανικού μετώπου από την εισβολή του φασιστικού καθεστώτος του Μουσολίνι που έλαβε χώρα τον Οκτώβριο του 1940.

Θυμάμαι τα δημοτικά καροτσάκια της Αθήνας που μετέφεραν τα πτώματα χιλιάδων πολιτών που πέθαναν από λιμοκτονία στους δρόμους. Μερικές οικογένειες έθαψαν τους νεκρούς τους στην αυλές τους, χωρίς να αναφέρουν τον θάνατο για να συνεχίσουν να παίρνουν τα δελτία τροφίμων του νεκρού, θυμάμαι.

Μπορείτε ακόμα να επισκεφθείτε το αντιναζιστικό μνημείο μας στο προάστιο της Καισαριανής, στην Αθήνα, όπου την 10η Μαΐου εκτελέστηκαν 90 κομμουνιστές, μεταξύ των οποίων ο μεγαλύτερος αδερφός μου, ο Νίκος Γλέζος, ο οποίος ήταν 19 χρονών τότε. Αυτή η μαζική εκτέλεση ήταν μια αντίποινα για τον συνεχή ένοπλο αγώνα μας. Ο αδελφός μου άφησε ένα μικρό μήνυμα γραμμένο στην εσωτερική φόδρα του καπέλου του, το οποίο έγραφε τα εξής: «Αγαπητή μητέρα, σε χαιρετώ και σας αγκαλιάζω όλους, σήμερα, πηγαίνω στην εκτέλεση, που πέφτω για τον ελληνικό λαό», Νίκος Γλέζος, Παραμυθιού 40 Αθήνα (διεύθυνση).

Παρατηρήστε την έκφραση «πάω»: σήμαινε ότι, όπως όλοι οι σύντροφοί του, αγκάλιασε τη μοίρα τους όχι με φόβο αλλά με την πεποίθηση της θυσίας. Θυσιάστηκαν, αυτό είναι το μήνυμά τους σήμερα.
Η ελευθερία, τα σοσιαλιστικά και τα κομμουνιστικά ιδανικά δεν ήταν μόνο λόγια, αλλά η υψηλότερη μορφή πρακτικής δράσης σε αλληλεγγύη προς όλους τους λαούς που αγωνίζονται ενάντια στο ναζισμό. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο δεσμός του ελληνικού λαού και του σοβιετικού λαού στον κοινό μας αγώνα κατά του φασισμού είναι άθραυστος, αξέχαστος, αναντικατάστατος
Η Ελλάδα είχε το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού της να πεθαίνει από οποιαδήποτε κατεχόμενη χώρα. Αώο 7,3 εκατομμύρια το 1940 έφτασε σε 6,8 εκατομμύρια το 1944, πριν από τον εμφύλιο πόλεμο (1944−1949), το οποίο πρόσθεσε άλλα 700, 000 θύματα όταν οι Βρετανοί και οι Αμερικανοί εισέβαλαν στη χώρα μας για να μας κρατήσουν μακριά από την αποκατάσταση της πραγματικής δημοκρατίας.

Ως πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου για την αξίωση των γερμανικών χρεών, εκτιμούμε ότι η Γερμανία οφείλει στη χώρα 162 δισεκατομμύρια ευρώ (συν τόκους) σε αποζημιώσεις, δάνεια και άλλες υποχρεώσεις. Αυτό περιλαμβάνει το δάνειο κατοχής που η Γερμανία και η Ιταλία ανάγκασαν την Ελλάδα να πληρώσει το 1941, τα 7 δισεκατομμύρια δολάρια σε αποζημιώσεις που αποφασίστηκαν στη διάσκεψη ειρήνης του Παρισιού, με ετήσιο επιτόκιο 3 τοις εκατό (η Ελλάδα είχε ζητήσει 12 δισεκατομμύρια δολάρια). Αυτό φτάνει περίπου 40 δις. Δολάρια με ενδιαφέρον σήμερα. Δεν είναι θέμα χρημάτων.

Είναι δικαίωμά μας να υποχρεώσουμε τη Γερμανία να αναγνωρίσει ακόμη και μετά από 75 χρόνια ότι ήμασταν μέρος του φρικτού ολοκαυτώματος, καθώς και της Σοβιετικής Ένωσης, της Γιουγκοσλαβίας και άλλων εθνών και λαών.

Είναι δικαίωμά μας να διατηρούμε ζωντανή την ιστορική μας μνήμη. Είναι ο τρόπος να ανοίξουμε το δρόμο για τις μελλοντικές γενιές, για να μην ξεχνάμε ποτέ τις φρικαλεότητες που προκαλούνται από το πιο φρικτό κοινωνικό και πολιτικό σύστημα που υπήρξε ποτέ στην ανθρώπινη ιστορία μας: Ναζισμός και Φασισμός.

Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην Ευρώπη που δεν έλαβε ποτέ αποζημιώσεις από τη Γερμανία. Ποτέ δεν επιστρέψαν τις αρχαιότητες που είχαν κλαπεί από μουσεία και δόθηκαν στους Ναζί από τους Έλληνες συνεργάτες τους. Ποτέ δεν επιστρέψαν περιουσίες και κειμήλια και την κινητή περιουσία που κατασχέθηκαν από τους Ναζί.

Για δεκαετίες, οι ελληνικές κυβερνήσεις αρνήθηκαν να απαιτήσουν αποζημιώσεις. Πολλοί πιστεύουν ότι επειδή γνωρίζουν ότι η Γερμανία θα αποκλείσει ένα τέτοιο αίτημα και ότι ενδέχεται να θέσει σε κίνδυνο την κρίσιμη υποστήριξη της Γερμανίας για την Ελλάδα εντός της ΕΕ, από τη χρηματοδότηση άνω των τριών δεκαετιών σε εθνικά ζητήματα όπως η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ το 2004.

Πράγματι, οι Γερμανοί υποστηρίζουν ότι, αρνούμενοι τις αποζημιώσεις, πλήρωσαν μεγάλο μέρος των πόρων της ΕΕ που έχει λάβει η Ελλάδα.

Σε κάποιο σημείο, οι ελληνικές αρχές θα πρέπει να το απαιτήσουν, με την υπογραφή συνθήκης ειρήνης με τη Γερμανία - επιμένω σε αυτό το ζήτημα. Δεν είναι εκδίκηση, είναι πραγματικό φάρμακο και αποκατάσταση για την ψυχή και τη μνήμη μας.
Δεν ήμασταν ήρωες. Κάναμε το προφανές - να σηκωθούμε και να μην πέσουμε στα γόνατά μας
Αυτή είναι η μόνη κληρονομιά μας για τις νεότερες γενιές σήμερα. Κρατήστε το φως στην ψυχή σας. Κρατήστε την ανθρωπιά σας, τις ενέργειές σας και τις ιδέες σας ενάντια στην καταπίεση και τον φασισμό, ενάντια στο λεγόμενο δικαίωμα των πλουσίων και ισχυρών που θέλουν να υποτάξουν τις καρδιές και τις ψυχές σας.
Σχετικά με τη χρήση πληροφοριών

Όλο το υλικό σε αυτόν τον ισότοπο διατίθεται κατόπιν άδειας από το Creative Commons Attribution 4.0 International και μπορεί να αναπαραχθεί για μη εμπορικούς σκοπούς, υπό την προϋπόθεση ότι η πηγή έχει αναγνωριστεί.

Η επίδειξη ναζιστικών και φασιστικών εξαρτημάτων ή συμβόλων σε αυτόν τον πόρο σχετίζεται μόνο με την περιγραφή του ιστορικού πλαισίου των γεγονότων της δεκαετίας του 1930−1940, δεν είναι η προπαγάνδα του και δεν δικαιολογεί τα εγκλήματα της φασιστικής Γερμανίας.